Het werd een inspirerende ochtend vol scherpe inzichten over publieke waarden, digitale uitsluiting en de noodzaak van bewuste keuzes.

Digitale technologie, inclusie en de toekomst van werk

Er stond één vraag centraal: hoe zorgen we dat digitale technologie bijdraagt aan een eerlijke en inclusieve samenleving? In een volle zaal én online bijeenkomst dachten meer dan tweehonderd deelnemers mee. Het werd een gesprek over macht, waarde en menselijke maat — met scherpe inzichten van Marleen Stikker (Waag Futurelab), Christine Dedding (Amsterdam UMC) en een levendig panelgesprek met onder andere Karin Sondervan (Cyber Soek) en Peter Brouwer (Goldschmeding Foundation).

Marleen Stikker: “We moeten het internet repareren”

Marleen Stikker schetste een indringend beeld van de digitale wereld waarin we leven. Het internet, ooit bedoeld als vrije ruimte voor uitwisseling en zelfontplooiing, is volgens haar veranderd in een omgeving waar manipulatie, desinformatie en verslaving de boventoon voeren. Grote techbedrijven hebben enorme macht opgebouwd, met invloed tot diep in onze democratie.

Haar boodschap: we moeten het internet repareren – en dat kan.
Stikker pleitte voor een weerbaar digitaal ecosysteem, waarin publieke waarden en zeggenschap centraal staan. Dat vraagt om bewuste keuzes van maatschappelijke organisaties: welke technologie gebruik je, wie ontwerpt die, en met welk doel?

Ze benadrukte dat er alternatieven bestaan voor de dominante platforms: software die geen data verkoopt, infrastructuren die privacy respecteren, en federatieve netwerken die samenwerking stimuleren in plaats van controle. Volgens haar ligt hier een taak voor maatschappelijke organisaties:

“Als wij als sociale sector niet overstappen op technologie die publieke waarden respecteert, wie doet het dan wel?”

Een belangrijke oproep was om technologie niet alleen te gebruiken, maar ook mede te ontwerpen – samen met burgers, professionals en ervaringsdeskundigen. Zo kunnen we werken aan een digitale wereld die democratisch, transparant en inclusief is.

Christine Dedding: “Digitalisering mag niemand buitensluiten”

Christine Dedding liet zien wat er gebeurt als digitalisering te ver van mensen af komt te staan. Ze sprak over ‘domme digitalisering’: systemen die uitgaan van zelfstandigheid en vaardigheden die niet iedereen heeft.

Steeds meer essentiële voorzieningen – van huurtoeslag tot gezondheidszorg – zitten achter een digitale muur. Wie geen toegang, vertrouwen of de juiste apparaten heeft, raakt letterlijk afgesloten van rechten. Dedding noemde dat een nieuwe vorm van uitsluiting:

“Privacy is een luxe geworden. De privacy van de één is de toegang van de ander.”

Ze pleitte voor beleid dat niet alleen efficiëntie nastreeft, maar kansengelijkheid. Volgens haar moeten fysieke loketten blijven bestaan, en moet technologie juist worden ingezet voor inclusie. Digitalisering is geen individueel leerprobleem, maar een maatschappelijke opgave.

Als ze minister van Digitale Zaken was, zei ze, zou ze beginnen met gratis internet en toegankelijke plekken in de wijk waar mensen écht geholpen worden. En bovenal: innovaties moeten in co-creatie met mensen worden ontwikkeld, niet over hen heen.

Thema’s uit het gesprek

In het gesprek kwamen verschillende thema’s naar voren. Zo ging het over bewuste digitalisering: technologie moet niet gedachteloos worden omarmd, maar met oog voor de herkomst, werking en waarden van de software die we gebruiken. Ook de menselijke maat kwam nadrukkelijk aan bod. Digitalisering mag nooit een voorwaarde worden om mee te kunnen doen; er moeten altijd fysieke routes blijven bestaan. Daarnaast werd benadrukt dat collectieve verantwoordelijkheid nodig is. Alleen door samenwerking tussen maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen en overheden kunnen publieke waarden worden beschermd. Tot slot was er aandacht voor alternatieven en handelingsperspectief: er bestaan al veilige, open-source oplossingen en initiatieven zoals Cybersoek, waar mensen laagdrempelig hulp krijgen met digitale vragen.

Een gezamenlijke opdracht

De ochtend liet zien dat de digitale transitie niet alleen een technische, maar vooral een maatschappelijke opgave is. Zoals Karin Sondervan van Cyber Soek het verwoordde:

“Mensen willen niet weten of ze WhatsApp of Signal moeten kiezen. Ze willen gewoon geholpen worden.”

En dat vraagt, in de woorden van Marleen Stikker, om een perfect storm: de bundeling van kennis, verbeelding en publieke waarden om digitale technologie écht ten dienste van mensen te laten werken.

Meer weten?

Alles over deze ondwerpen vind je in het dossier digitale inclusie op de participatiegids.nl.
Wil je meer weten over het project DIGIT-ABLE of over hoe Stichting De Omslag samenwerkt aan digitale weerbaarheid in het sociaal domein? Bekijk de Digitale Omslag Hub of neem contact met ons op.